De nieuwe drugswet, die in juni 2003 officieel van kracht is gegaan, heeft twee lange jaren van discussie achter de rug. Maar vooral vanaf januari dit jaar laaide de discussie tussen de verschillende partijen van de regering hoog op en werd de totstandkoming van de nieuwe wet bemoeilijkt door de paars-groene tegenstellingen en de oppositie van de CD&V. De bedoeling van de wet was om duidelijkheid te scheppen over cannabisgebruik. Hierin is de regering gedeeltelijk geslaagd, maar door de onderlinge tegenstellingen in de regering is er rook blijven hangen over de drugswet. De formulering blijft vrij algemeen, waardoor verdere interpretatie overgelaten wordt aan de regionale politie en het gerecht. Zij beslissen dus wat acceptabel is en wat bestraft moet worden. Dit betekent dat politie en gerecht in de ene regio zeer veel door de vingers zien, terwijl ze dat in andere regio’s niet doen. Gevolg: weinig rechtszekerheid.
De Nieuwe Wet
Een meerderjarige (vanaf 18 jaar) mag een joint roken zolang er geen maatschappelijke overlast op de omgeving bestaat en zolang er geen minderjarigen in de buurt zijn.
De meerderjarige mag cannabis bezitten voor eigen gebruik, waarbij Minister Verwilghen de maximumgrens op 5 gram legt. Hij mag tevens cannabisplanten kweken voor eigen gebruik, maar mag geen cannabis verhandelen.
Verder mag hij geen “problematische” gebruiker zijn. Problematisch betekent dat “een gebruikspatroon vertonen dat men niet onder controle heeft”. Dat is niet hetzelfde als regelmatig gebruik.
Tot slot mag de meerderjarige nooit cannabis gebruiken als hij zich in het verkeer begeeft. Daarvoor wordt een nultolerantie ingevoerd. Een minderjarige mag nooit cannabis gebruiken.
Standpunten Regering
Magda Aelvoet van Agalev, verdedigde de wet: “Het is een verstrenging voor de minderjarigen en een responsabilisering voor meerderjarigen.”1 De nieuwe wetgeving voor softdrugs is volgens haar een versoepeling, zonder daarom reclame te maken voor cannabisgebruik.
Maar Stefaan De Clerck van de CD&V levert kritiek op Agalev: “De manier waarop de groenen het gedoogbeleid rond drugs hebben gepropageerd, zal zorgen voor een toename van het drugsgebruik. De nieuwe drugswet is een onding. Als CD&V in een volgende regering zit, wordt die wet aangepast.”2 De CD&V is op het vlak van drugs nogal behoudenisgezind. Zij leveren dan ook geen alternatieven voor een betere wet, want ze dulden de legalisering van softdrugs niet.
De VLD verdedigt de nieuwe drugswet en noemt het een strengere wet. “De nieuwe wet is op verschillende vlakken strenger”, zo stelt De Gucht. “De straffen voor drugsproductie,
-handel en -bezit met het oog op verkoop en distributie worden door de nieuwe wet verzwaard. Voor minderjarigen geldt een nultolerantie, evenals voor meerderjarigen in aanwezigheid van minderjarigen.”3
De senatoren Patrick Van Krunkelsven en Vincent Van Quickenborne (VU&ID) vinden het regeringscompromis over cannabisgebruik halfslachtig. Het bevat nog onduidelijkheden. Daarenboven blijven de parketten oordelen over wie een problematische gebruiker is. Dat laat ruimte voor interpretatie, aldus de VU&ID-senatoren die zweren bij hun wetsvoorstel: maximaal 15 gram op zak, geen proces verbaal of beslag onder die grens, en zo veel mogelijk doorverwijzing naar de hulpverlening.
Steve Stevaert, SP.A-partijvoorzitter, formuleerde dat op zijn eigen manier. “Ik begrijp die wet niet. Je mag geen drugs produceren, je mag ze ook niet verkopen, maar je mag ze wel roken. De ene minister zegt dat dit een versoepeling inhoudt, de andere zegt dat dit een verstrenging inhoudt. Ik versta dat niet.”1
Els Van Weert, de voorzitster van SP.A-partner Spirit, keerde zich tegen de nieuwe drugswet wegens al die onduidelijkheden. Maar zij ziet wel een oplossing in de legalisering van cannabis.
Enkele Korte Bevindingen
CD&V is bang dat een versoepeling van de drugswet zal leiden tot een stijging van het drugsgebruik. Een nogal bekrompen gedacht lijkt het. CD&V streeft duidelijk een bepaalde doelgroep na die de nieuwe evolutie naar versoepeling tegen zou willen gaan.
Daarentegen legt Agalev de verantwoordelijkheid bij de burger zelf. Ze pleiten voor responsabilisering en een gecoördineerd beleid. Weinig partijen durven hiervoor op te komen. Misschien een naiëve ingesteldheid maar allerminst conservatief. Naast die responsabilisering willen ze een degelijk opvangbeleid maar zeggen echter niets over de financiële kant van de zaak.
De VLD die wel bekend staat omtrent haar financieel inzicht beroept zich waarschijnlijk op de verstrenging of de hogere boetes die zullen uitgeschreven worden. Een aspect die deze financiële put niet zal dekken naar mijn mening.
Volgens de SP.A is er niets goed aan de wet. Volgens haar is de wet onduidelijk en dubieus. Ze hebben daarin gelijk. Ze zijn er echter van overtuigt dat de strijd niet strafrechtelijk gestreden moet worden.
De Onduidelijkheden
De nieuwe wet is duidelijk niet perfect en allesomvattend. Elke partij denkt er dan ook het zijne van. Maar via de onduidelijkheden, de twistpunten tussen de partijen onderling en de onvolledigheid van de wet biedt ze stof tot verder nadenken.
Zoals de vraag: Mag men een jointje roken op een festival ja of neen?
In principe kan dit niet, aangezien er zich op een festivalweide meestal ook minderjarigen bevinden. Dan zegt de wet dat softdrugs verboden is. Maar hier gaan velen niet mee akkoord.
Volgens de minister van Justitie, Marc Verwilghen, kan en mag het niet. Zijn groene collega van Volksgezondheid, Jef Tavernier durft het toch niet zo strikt te zeggen en Animo, de jongerenbeweging van de SP.A, neemt geen blad voor de mond. Voor hen staat softdrugs vervolgen op festivals gelijk met flauwekul. Uiteindelijk is het bijna onvermijdbaar dat er door jongeren op een festival eens een jointje wordt gerookt, net zoals er ook alcohol gedronken wordt en sigaretten gerookt worden. Dat hoort er gewoon bij, festivals zijn unieke momenten waarop iedereen zijn zorgen kan vergeten, genieten en opgaan in de muziek. Politiecontroles op de weide of systematische fouillering aan de ingang, waardoor ellenlange files ontstaan, zou fataal zijn voor een festival. De sfeer is eraf en er wordt een negatief beeld opgeroepen bij de jongeren. Een minder strenge toepassing van de wet, wat festivals betreft, is een realistischer standpunt.
Een concreet voorval: Op 10/07/2003 liet de burgemeester van Zottegem en SP.A-senator, Herman De Loor, een drugscontrole van de federale politie aan de ingang van Rock Zottegem stilleggen.
Burgemeester Herman De Loor geeft zijn bemoeienissen in de zaak toe. “Ik was ervan op de hoogte dat er een drugscontrole zou gebeuren en had er mijn toelating voor gegeven. Maar toen ik vernam dat aan de ingang zowat iedereen systematisch werd gecontroleerd, heb ik ingegrepen. Ik heb voorgesteld om de actie aan de ingang te stoppen en als alternatief met de drugshond een preventief wandelingetje te maken op de festivalweide, maar dat wilden ze niet. Ze hebben de actie dan maar helemaal afgeblazen.”4 Het politiecorps was boos en ontgoocheld: “Het is onbegrijpelijk dat politici drugscontroles ondermijnen die ze ten slotte zelf hebben gewild. Wat baten drugswetten als ze niet mogen toegepast worden?”4
De toepassing van de wet veronderstelt weliswaar geen verstrengde controles. Een aanvaardbaarder compromis in verband met festivals is dan wel wenselijk.
Preventie
Iets anders om op in te gaan zijn de woorden van Stefaan De Clerck. Hij is bang dat er door het nieuwe drugsbeleid een stijging komt van het drugsgebruik. Ook bezorgde ouders en andere politici delen in die vrees. Maar als we naar de uitslag van een recente studie over het sofdrugsgebruik in Nederland kijken, dan wordt het tegendeel bewezen. In het tolerante Nederland kun je ongestraft softdrugs kopen en gebruiken. Uit een vergelijkende studie van een zelfde drugsenquête, die in Nederland drie jaar geleden ook al was afgenomen, bleekt dat het cannabisgebruik er met twee procent was gedaald. Ook werd opgemerkt dat het drugsgebruik in de het aangrenzende Duitse gebied en in België merkbaar hoger ligt. Is dit dan niet het beste bewijs om aan te tonen dat het gedoogbeleid niet aanzet tot meer drugsgebruik? Het trekt dan toch de veronderstelling in twijfel dat de legalisering van softdrugs zal leiden tot een stijging van het gebruik ervan. Het is dus een goede zaak is om cannabis te legalisering. Want alles wat niet mag, gaan jongeren zonder enige twijfel toch in het geheim uitproberen. Voor de kick althans. Dit ondoordachte en geniepige gebruik kan bij probleemkinderen alleen maar tot ontsporing leiden, of erger nog, tot verslaving, omdat ze niet weten hoe ze er op een verantwoorde manier mee om moeten gaan. Daarom moet softdrugs sociaal aanvaard worden, zodat er openlijk kan over gepraat worden en zodat jongeren inzicht krijgen wat softdrugs juist is, wat de gevolgen kunnen zijn en wat een verantwoord gebruik inhoudt. Nederland toont dat een degelijke preventie een positief effect heeft op het sofdrugsgebruik. Het programma De Gezonde School en Genotmiddelen, dat in 70 procent van de Nederlandse middelbare scholen wordt gebruikt, kwam na onderzoek als een van de efficiëntste uit de bus. ”Het is bewezen dat leerlingen van scholen die in dat project zijn gestapt, minder drugs gebruiken dan leerlingen van andere scholen”5, zegt Wychgel van het programma De Gezonde School en Genotmiddelen. “Het programma geeft vooral objectieve informatie over drugs, zonder met het vingertje klaar te staan. Het leert sociale vaardigheden aan en leert vooral jongeren zichzelf te beschermen tegen de groepsdwang.”5
De overheid zal meer geld moeten besteden aan preventie en voorlichtingscampagnes. Op die manier wordt het best de klemtoon gelegd op het feit dat mensen er zelf voor kunnen kiezen om gezond te leven. Ook moet het uitgebreid worden naar alle verslavende middelen: naast drugs, moeten ook alcohol, tabak en medicijnen aan bod komen. Zo worden jongeren ontmoedigd voor het gebruik ervan.
Toch moet er bij de legalisering van softdrugs ook rekening houden met de mogelijke negatieve effecten die het gebruik van deze middelen kunnen voortbrengen. Naast het verhoogde risico op longkanker en andere aandoeningen, is er het niet onbelangrijke dat regelmatig gebruik van cannabis de kans op de geestesziekte met 30 procent verhoogt. Voor deze gestoorden en verslaafden moet er een degelijke opvang en behandeling voorzien worden, opdat zij niet buiten de marge van de samenleving terecht komen.
Gecontroleerde toelevering
Staat de gewone burger er wel achter dat het geld van zijn belastingen naar drugs -preventie, naar crisisopvang en naar de behandeling van verslaafden gaat? Economisch gezien kan men de cirkel rond maken door in België wel kweek en verkoop van cannabis toe te laten, maar dan wel een door de staat gecontroleerde en getaxeerde verkoop. Zo kan de overheid de gelden die ze via de taksen innen gebruiken voor een algemeen drugspreventiebeleid en voor afkickcentra, zonder dat alle burgers hiervoor moeten opdraaien. Enkel de gebruiker wordt dan verantwoordelijk gesteld.
Verder is het positief dat de cannabis door de staat gecontroleerd wordt, zodat de gebruiker van kwaliteit verzekerd wordt, net zoals dit ook in de Nederlandse koffieshops gebeurt.
Maar het is duidelijk dat dit in België niet onmiddellijk zal gebeuren, wat ook begrijpelijk is. Het zou een veel te grote stap zijn indien de regering onmiddellijk én cannabis legaliseren én de verkoop ervan in België toestaan. Dit zou zeker op protest stuiten. Bij een stemming in verband met Belgische coffeeshops was in de regering dan ook geen meerderheid. Het signaal van de regering is duidelijk: “Cannabis mag, maar we gaan er u niet aan helpen.” De Nederlandse coffeeshops zullen er wel bij varen, maar in principe is het wettelijk verboden om ergens drugs te gaan kopen of importeren, want dit is drugstoerisme bedrijven en smokkelen.
In het weekend van 14/04/2003 werden door de federale politie samen met Nederlandse, Franse en Luxemburgse politie en douane drugscontroles uitgevoerd. Hieruit bleek dat drugstoerisme en drugshandel in België prominent aanwezig was. De Belgische spoorwegpolitie zocht op vrijdagavond naar drugskoeriers en -toeristen op de treinen. Daarbij werden ruim 500 gram softdrugs, acht joints, drie cannabiszaden en zo'n 33 gram cocaïne in beslag genomen. Voorts werden 37 processen-verbaal opgesteld voor drugsbezit.
Zaterdag en zondag werden 823 voertuigen en 299 mensen gecontroleerd. Bij deze actie werden ruim één kilo softdrugs, 41 cannabisplanten, 14 joints, zeven spacecakes, 44 xtc-pillen en 110 hallucinogene paddestoelen in beslag genomen.6 Niet niets toch, voor één weekend controle. Misschien zou het dan toch niet zo een slecht idee zijn om de verkoop van softdrugs te legaliseren. Dit zou het Belgische drugstoerisme en het aantal Belgische drugshandelaars sterk doen dalen, want dan is het probleem van aan drugs geraken geweken. Hierbij moeten we wel bedenken dat Franse en Duitse cannabisgebruikers dan ook bij ons zullen aankloppen om softdrugs te kopen en dat wij dan in feite het fenomeen van drugstoerisme en drugshandel in die landen een handje toe steken. Maar in België is het probleem van illegale smokkel en drugshandel dan toch geweken.
Wat de regering wel toelaat is zelf enkele cannabisplantjes te kweken voor eigen gebruik. Hoeveel planten dat zijn, bepaalt de wet niet, maar politiekringen houden het op twee of drie plantjes. Toch is deze bepaling niet zo onschuldig als ze lijkt, want als je een goede kweker bent, dan zou je buitenplant soms wel 500 gram marihuana kunnen opleveren! En dit in enkele maanden tijd! Terwijl hij eigenlijk maar 3 à 5 gram mag bezitten. De vraag is dan of de kweker dan niet in de verleiding zal komen alsnog zijn spul te verkopen? En indien hij dan toch niet verkoopt, zal het parket deze persoon niet aanzien als een “problematisch gebruiker”?
Medicinaal gebruik
Een volgend onderwerp waar over moet gereflecteerd worden is of de regering marihuana als geneesmiddel zou moeten toelaten. Dit zou dan vooral ten gunste komen van MS-patiënten, die lijden aan hevige zenuwpijnen en spasmen. Cannabis helpt die te verlichten. Op 5 juni 2003 kregen Bert De Bruycker en zijn vrouw Anne-Marie Van Achte uit Laarde de politie over de vloer om daar een koffertje met 400 gram medicinale drugs in beslag te nemen. Bert is MS-patiënt en samen met Anne-Marie hebben zij, als tak van de Nederlandse Stichting Patiëntenbelangen, de taak op zich genomen om de medicinale cannabis aan andere MS-patiënten te verdelen (enkel op doktersvoorschrift). Want vele van de Belgische patiënten, die tevens bij de Nederlandse Stichting zijn aangesloten, zijn te ziek om zelf aan cannabis te geraken. Nu worden Bert en zijn vrouw door het parket, in navolging van de nieuwe wet, als drugsdealers vervolgd. Naar aanleiding hiervan ijveren de VLD'ers Patrik Vankrunkelsven en Vincent Van Quickenborne voor een versoepeling van de wet op medicinaal gebruik van cannabis. Minister van Volksgezondheid Magda Aelvoet wou in 2001 al een regeling opmaken voor al die Belgische zieken die vaak toegewezen waren op coffeeshops of straatdealers. Aanvankelijk zei ze dat de staat zelf wel een plantage kon beginnen. Maar uiteindelijk met het Koninklijk Besluit van 2001 werd alle medicinaal gebruik van cannabis alleen toegestaan in het kader van een klinisch onderzoek, en dit onder zeer strikte voorwaarden. Nu echter ijveren de VLD'ers Patrik Vankrunkelsven en Vincent Van Quickenborne, naar aanleiding van de gerechtelijke vervolging van Bert en Anne-Marie, voor een versoepeling van de wet op medicinaal gebruik van cannabis. Ook ik vindt dat de wet hier een uitzondering moet maken. Cannabis kan bij frequent gebruik schadelijke gevolgen voor de gezondheid hebben, maar er wordt weinig discussie gevoerd over de positieve effecten die cannabis kan hebben. Het werkt niet voor iedereen maar voor MS-lijders is het een zeer heilzaam middel. Zeker voor hen en misschien ook voor terminale zieken, moet marihuana als geneesmiddel gebruikt kunnen worden, maar dan uitsluitend op medisch voorschrift.
Europese Evolutie
Wat denkt de rest van Europa nu eigenlijk over de legalisering van cannabis?
Over het algemeen evolueren de meeste Europese landen van een repressief drugsbeleid naar een meer tolerante opstelling. Er wordt afgestapt van het idee dat men de strijd tegen drugs kan winnen via het strafrecht, ten voordele van een beleid dat zich richt op preventie en behandeling van verslaafden. Ik denk dat deze tolerante houding tegen drugs en de nieuwe oriëntatie van het drugsbeleid een positieve evolutie is, waarbij meer rekening gehouden wordt met de belangen van de mens en met de eigen samenleving.
Conclusie
- Als drugsgebruik geen overlast veroorzaakt, is het een zaak van vrije keuze. Al bij al is de grondwet gebaseerd op het idee zo vrij mogelijk te zijn, zonder de vrijheid van een ander in gevaar te brengen. Tevens heeft drugs bij sommigen of in sommige gevallen een niet te ontkennen creatieve bijwerking.
- Als drugsgebruik wél problemen veroorzaakt, los je die niet op door te bestraffen. Integendeel zorg je daardoor allen voor nog meer taboe.
- Als je drugs decriminaliseert neem je ook de wind uit de zeilen van de dealers. De staat kan er belasting op heffen (nog steeds lager dan de dealers) en er een welkome winst op maken om te spenderen aan voorzieningen voor mensen die er problemen van krijgen.
- Als drugs door de staat vrij beschikbaar zouden worden gesteld, zou de staat de kwaliteit ervan kunnen garanderen en het ook als geneesmiddel kunnen introduceren.
De Nieuwe Wet
Een meerderjarige (vanaf 18 jaar) mag een joint roken zolang er geen maatschappelijke overlast op de omgeving bestaat en zolang er geen minderjarigen in de buurt zijn.
De meerderjarige mag cannabis bezitten voor eigen gebruik, waarbij Minister Verwilghen de maximumgrens op 5 gram legt. Hij mag tevens cannabisplanten kweken voor eigen gebruik, maar mag geen cannabis verhandelen.
Verder mag hij geen “problematische” gebruiker zijn. Problematisch betekent dat “een gebruikspatroon vertonen dat men niet onder controle heeft”. Dat is niet hetzelfde als regelmatig gebruik.
Tot slot mag de meerderjarige nooit cannabis gebruiken als hij zich in het verkeer begeeft. Daarvoor wordt een nultolerantie ingevoerd. Een minderjarige mag nooit cannabis gebruiken.
Standpunten Regering
Magda Aelvoet van Agalev, verdedigde de wet: “Het is een verstrenging voor de minderjarigen en een responsabilisering voor meerderjarigen.”1 De nieuwe wetgeving voor softdrugs is volgens haar een versoepeling, zonder daarom reclame te maken voor cannabisgebruik.
Maar Stefaan De Clerck van de CD&V levert kritiek op Agalev: “De manier waarop de groenen het gedoogbeleid rond drugs hebben gepropageerd, zal zorgen voor een toename van het drugsgebruik. De nieuwe drugswet is een onding. Als CD&V in een volgende regering zit, wordt die wet aangepast.”2 De CD&V is op het vlak van drugs nogal behoudenisgezind. Zij leveren dan ook geen alternatieven voor een betere wet, want ze dulden de legalisering van softdrugs niet.
De VLD verdedigt de nieuwe drugswet en noemt het een strengere wet. “De nieuwe wet is op verschillende vlakken strenger”, zo stelt De Gucht. “De straffen voor drugsproductie,
-handel en -bezit met het oog op verkoop en distributie worden door de nieuwe wet verzwaard. Voor minderjarigen geldt een nultolerantie, evenals voor meerderjarigen in aanwezigheid van minderjarigen.”3
De senatoren Patrick Van Krunkelsven en Vincent Van Quickenborne (VU&ID) vinden het regeringscompromis over cannabisgebruik halfslachtig. Het bevat nog onduidelijkheden. Daarenboven blijven de parketten oordelen over wie een problematische gebruiker is. Dat laat ruimte voor interpretatie, aldus de VU&ID-senatoren die zweren bij hun wetsvoorstel: maximaal 15 gram op zak, geen proces verbaal of beslag onder die grens, en zo veel mogelijk doorverwijzing naar de hulpverlening.
Steve Stevaert, SP.A-partijvoorzitter, formuleerde dat op zijn eigen manier. “Ik begrijp die wet niet. Je mag geen drugs produceren, je mag ze ook niet verkopen, maar je mag ze wel roken. De ene minister zegt dat dit een versoepeling inhoudt, de andere zegt dat dit een verstrenging inhoudt. Ik versta dat niet.”1
Els Van Weert, de voorzitster van SP.A-partner Spirit, keerde zich tegen de nieuwe drugswet wegens al die onduidelijkheden. Maar zij ziet wel een oplossing in de legalisering van cannabis.
Enkele Korte Bevindingen
CD&V is bang dat een versoepeling van de drugswet zal leiden tot een stijging van het drugsgebruik. Een nogal bekrompen gedacht lijkt het. CD&V streeft duidelijk een bepaalde doelgroep na die de nieuwe evolutie naar versoepeling tegen zou willen gaan.
Daarentegen legt Agalev de verantwoordelijkheid bij de burger zelf. Ze pleiten voor responsabilisering en een gecoördineerd beleid. Weinig partijen durven hiervoor op te komen. Misschien een naiëve ingesteldheid maar allerminst conservatief. Naast die responsabilisering willen ze een degelijk opvangbeleid maar zeggen echter niets over de financiële kant van de zaak.
De VLD die wel bekend staat omtrent haar financieel inzicht beroept zich waarschijnlijk op de verstrenging of de hogere boetes die zullen uitgeschreven worden. Een aspect die deze financiële put niet zal dekken naar mijn mening.
Volgens de SP.A is er niets goed aan de wet. Volgens haar is de wet onduidelijk en dubieus. Ze hebben daarin gelijk. Ze zijn er echter van overtuigt dat de strijd niet strafrechtelijk gestreden moet worden.
De Onduidelijkheden
De nieuwe wet is duidelijk niet perfect en allesomvattend. Elke partij denkt er dan ook het zijne van. Maar via de onduidelijkheden, de twistpunten tussen de partijen onderling en de onvolledigheid van de wet biedt ze stof tot verder nadenken.
Zoals de vraag: Mag men een jointje roken op een festival ja of neen?
In principe kan dit niet, aangezien er zich op een festivalweide meestal ook minderjarigen bevinden. Dan zegt de wet dat softdrugs verboden is. Maar hier gaan velen niet mee akkoord.
Volgens de minister van Justitie, Marc Verwilghen, kan en mag het niet. Zijn groene collega van Volksgezondheid, Jef Tavernier durft het toch niet zo strikt te zeggen en Animo, de jongerenbeweging van de SP.A, neemt geen blad voor de mond. Voor hen staat softdrugs vervolgen op festivals gelijk met flauwekul. Uiteindelijk is het bijna onvermijdbaar dat er door jongeren op een festival eens een jointje wordt gerookt, net zoals er ook alcohol gedronken wordt en sigaretten gerookt worden. Dat hoort er gewoon bij, festivals zijn unieke momenten waarop iedereen zijn zorgen kan vergeten, genieten en opgaan in de muziek. Politiecontroles op de weide of systematische fouillering aan de ingang, waardoor ellenlange files ontstaan, zou fataal zijn voor een festival. De sfeer is eraf en er wordt een negatief beeld opgeroepen bij de jongeren. Een minder strenge toepassing van de wet, wat festivals betreft, is een realistischer standpunt.
Een concreet voorval: Op 10/07/2003 liet de burgemeester van Zottegem en SP.A-senator, Herman De Loor, een drugscontrole van de federale politie aan de ingang van Rock Zottegem stilleggen.
Burgemeester Herman De Loor geeft zijn bemoeienissen in de zaak toe. “Ik was ervan op de hoogte dat er een drugscontrole zou gebeuren en had er mijn toelating voor gegeven. Maar toen ik vernam dat aan de ingang zowat iedereen systematisch werd gecontroleerd, heb ik ingegrepen. Ik heb voorgesteld om de actie aan de ingang te stoppen en als alternatief met de drugshond een preventief wandelingetje te maken op de festivalweide, maar dat wilden ze niet. Ze hebben de actie dan maar helemaal afgeblazen.”4 Het politiecorps was boos en ontgoocheld: “Het is onbegrijpelijk dat politici drugscontroles ondermijnen die ze ten slotte zelf hebben gewild. Wat baten drugswetten als ze niet mogen toegepast worden?”4
De toepassing van de wet veronderstelt weliswaar geen verstrengde controles. Een aanvaardbaarder compromis in verband met festivals is dan wel wenselijk.
Preventie
Iets anders om op in te gaan zijn de woorden van Stefaan De Clerck. Hij is bang dat er door het nieuwe drugsbeleid een stijging komt van het drugsgebruik. Ook bezorgde ouders en andere politici delen in die vrees. Maar als we naar de uitslag van een recente studie over het sofdrugsgebruik in Nederland kijken, dan wordt het tegendeel bewezen. In het tolerante Nederland kun je ongestraft softdrugs kopen en gebruiken. Uit een vergelijkende studie van een zelfde drugsenquête, die in Nederland drie jaar geleden ook al was afgenomen, bleekt dat het cannabisgebruik er met twee procent was gedaald. Ook werd opgemerkt dat het drugsgebruik in de het aangrenzende Duitse gebied en in België merkbaar hoger ligt. Is dit dan niet het beste bewijs om aan te tonen dat het gedoogbeleid niet aanzet tot meer drugsgebruik? Het trekt dan toch de veronderstelling in twijfel dat de legalisering van softdrugs zal leiden tot een stijging van het gebruik ervan. Het is dus een goede zaak is om cannabis te legalisering. Want alles wat niet mag, gaan jongeren zonder enige twijfel toch in het geheim uitproberen. Voor de kick althans. Dit ondoordachte en geniepige gebruik kan bij probleemkinderen alleen maar tot ontsporing leiden, of erger nog, tot verslaving, omdat ze niet weten hoe ze er op een verantwoorde manier mee om moeten gaan. Daarom moet softdrugs sociaal aanvaard worden, zodat er openlijk kan over gepraat worden en zodat jongeren inzicht krijgen wat softdrugs juist is, wat de gevolgen kunnen zijn en wat een verantwoord gebruik inhoudt. Nederland toont dat een degelijke preventie een positief effect heeft op het sofdrugsgebruik. Het programma De Gezonde School en Genotmiddelen, dat in 70 procent van de Nederlandse middelbare scholen wordt gebruikt, kwam na onderzoek als een van de efficiëntste uit de bus. ”Het is bewezen dat leerlingen van scholen die in dat project zijn gestapt, minder drugs gebruiken dan leerlingen van andere scholen”5, zegt Wychgel van het programma De Gezonde School en Genotmiddelen. “Het programma geeft vooral objectieve informatie over drugs, zonder met het vingertje klaar te staan. Het leert sociale vaardigheden aan en leert vooral jongeren zichzelf te beschermen tegen de groepsdwang.”5
De overheid zal meer geld moeten besteden aan preventie en voorlichtingscampagnes. Op die manier wordt het best de klemtoon gelegd op het feit dat mensen er zelf voor kunnen kiezen om gezond te leven. Ook moet het uitgebreid worden naar alle verslavende middelen: naast drugs, moeten ook alcohol, tabak en medicijnen aan bod komen. Zo worden jongeren ontmoedigd voor het gebruik ervan.
Toch moet er bij de legalisering van softdrugs ook rekening houden met de mogelijke negatieve effecten die het gebruik van deze middelen kunnen voortbrengen. Naast het verhoogde risico op longkanker en andere aandoeningen, is er het niet onbelangrijke dat regelmatig gebruik van cannabis de kans op de geestesziekte met 30 procent verhoogt. Voor deze gestoorden en verslaafden moet er een degelijke opvang en behandeling voorzien worden, opdat zij niet buiten de marge van de samenleving terecht komen.
Gecontroleerde toelevering
Staat de gewone burger er wel achter dat het geld van zijn belastingen naar drugs -preventie, naar crisisopvang en naar de behandeling van verslaafden gaat? Economisch gezien kan men de cirkel rond maken door in België wel kweek en verkoop van cannabis toe te laten, maar dan wel een door de staat gecontroleerde en getaxeerde verkoop. Zo kan de overheid de gelden die ze via de taksen innen gebruiken voor een algemeen drugspreventiebeleid en voor afkickcentra, zonder dat alle burgers hiervoor moeten opdraaien. Enkel de gebruiker wordt dan verantwoordelijk gesteld.
Verder is het positief dat de cannabis door de staat gecontroleerd wordt, zodat de gebruiker van kwaliteit verzekerd wordt, net zoals dit ook in de Nederlandse koffieshops gebeurt.
Maar het is duidelijk dat dit in België niet onmiddellijk zal gebeuren, wat ook begrijpelijk is. Het zou een veel te grote stap zijn indien de regering onmiddellijk én cannabis legaliseren én de verkoop ervan in België toestaan. Dit zou zeker op protest stuiten. Bij een stemming in verband met Belgische coffeeshops was in de regering dan ook geen meerderheid. Het signaal van de regering is duidelijk: “Cannabis mag, maar we gaan er u niet aan helpen.” De Nederlandse coffeeshops zullen er wel bij varen, maar in principe is het wettelijk verboden om ergens drugs te gaan kopen of importeren, want dit is drugstoerisme bedrijven en smokkelen.
In het weekend van 14/04/2003 werden door de federale politie samen met Nederlandse, Franse en Luxemburgse politie en douane drugscontroles uitgevoerd. Hieruit bleek dat drugstoerisme en drugshandel in België prominent aanwezig was. De Belgische spoorwegpolitie zocht op vrijdagavond naar drugskoeriers en -toeristen op de treinen. Daarbij werden ruim 500 gram softdrugs, acht joints, drie cannabiszaden en zo'n 33 gram cocaïne in beslag genomen. Voorts werden 37 processen-verbaal opgesteld voor drugsbezit.
Zaterdag en zondag werden 823 voertuigen en 299 mensen gecontroleerd. Bij deze actie werden ruim één kilo softdrugs, 41 cannabisplanten, 14 joints, zeven spacecakes, 44 xtc-pillen en 110 hallucinogene paddestoelen in beslag genomen.6 Niet niets toch, voor één weekend controle. Misschien zou het dan toch niet zo een slecht idee zijn om de verkoop van softdrugs te legaliseren. Dit zou het Belgische drugstoerisme en het aantal Belgische drugshandelaars sterk doen dalen, want dan is het probleem van aan drugs geraken geweken. Hierbij moeten we wel bedenken dat Franse en Duitse cannabisgebruikers dan ook bij ons zullen aankloppen om softdrugs te kopen en dat wij dan in feite het fenomeen van drugstoerisme en drugshandel in die landen een handje toe steken. Maar in België is het probleem van illegale smokkel en drugshandel dan toch geweken.
Wat de regering wel toelaat is zelf enkele cannabisplantjes te kweken voor eigen gebruik. Hoeveel planten dat zijn, bepaalt de wet niet, maar politiekringen houden het op twee of drie plantjes. Toch is deze bepaling niet zo onschuldig als ze lijkt, want als je een goede kweker bent, dan zou je buitenplant soms wel 500 gram marihuana kunnen opleveren! En dit in enkele maanden tijd! Terwijl hij eigenlijk maar 3 à 5 gram mag bezitten. De vraag is dan of de kweker dan niet in de verleiding zal komen alsnog zijn spul te verkopen? En indien hij dan toch niet verkoopt, zal het parket deze persoon niet aanzien als een “problematisch gebruiker”?
Medicinaal gebruik
Een volgend onderwerp waar over moet gereflecteerd worden is of de regering marihuana als geneesmiddel zou moeten toelaten. Dit zou dan vooral ten gunste komen van MS-patiënten, die lijden aan hevige zenuwpijnen en spasmen. Cannabis helpt die te verlichten. Op 5 juni 2003 kregen Bert De Bruycker en zijn vrouw Anne-Marie Van Achte uit Laarde de politie over de vloer om daar een koffertje met 400 gram medicinale drugs in beslag te nemen. Bert is MS-patiënt en samen met Anne-Marie hebben zij, als tak van de Nederlandse Stichting Patiëntenbelangen, de taak op zich genomen om de medicinale cannabis aan andere MS-patiënten te verdelen (enkel op doktersvoorschrift). Want vele van de Belgische patiënten, die tevens bij de Nederlandse Stichting zijn aangesloten, zijn te ziek om zelf aan cannabis te geraken. Nu worden Bert en zijn vrouw door het parket, in navolging van de nieuwe wet, als drugsdealers vervolgd. Naar aanleiding hiervan ijveren de VLD'ers Patrik Vankrunkelsven en Vincent Van Quickenborne voor een versoepeling van de wet op medicinaal gebruik van cannabis. Minister van Volksgezondheid Magda Aelvoet wou in 2001 al een regeling opmaken voor al die Belgische zieken die vaak toegewezen waren op coffeeshops of straatdealers. Aanvankelijk zei ze dat de staat zelf wel een plantage kon beginnen. Maar uiteindelijk met het Koninklijk Besluit van 2001 werd alle medicinaal gebruik van cannabis alleen toegestaan in het kader van een klinisch onderzoek, en dit onder zeer strikte voorwaarden. Nu echter ijveren de VLD'ers Patrik Vankrunkelsven en Vincent Van Quickenborne, naar aanleiding van de gerechtelijke vervolging van Bert en Anne-Marie, voor een versoepeling van de wet op medicinaal gebruik van cannabis. Ook ik vindt dat de wet hier een uitzondering moet maken. Cannabis kan bij frequent gebruik schadelijke gevolgen voor de gezondheid hebben, maar er wordt weinig discussie gevoerd over de positieve effecten die cannabis kan hebben. Het werkt niet voor iedereen maar voor MS-lijders is het een zeer heilzaam middel. Zeker voor hen en misschien ook voor terminale zieken, moet marihuana als geneesmiddel gebruikt kunnen worden, maar dan uitsluitend op medisch voorschrift.
Europese Evolutie
Wat denkt de rest van Europa nu eigenlijk over de legalisering van cannabis?
Over het algemeen evolueren de meeste Europese landen van een repressief drugsbeleid naar een meer tolerante opstelling. Er wordt afgestapt van het idee dat men de strijd tegen drugs kan winnen via het strafrecht, ten voordele van een beleid dat zich richt op preventie en behandeling van verslaafden. Ik denk dat deze tolerante houding tegen drugs en de nieuwe oriëntatie van het drugsbeleid een positieve evolutie is, waarbij meer rekening gehouden wordt met de belangen van de mens en met de eigen samenleving.
Conclusie
- Als drugsgebruik geen overlast veroorzaakt, is het een zaak van vrije keuze. Al bij al is de grondwet gebaseerd op het idee zo vrij mogelijk te zijn, zonder de vrijheid van een ander in gevaar te brengen. Tevens heeft drugs bij sommigen of in sommige gevallen een niet te ontkennen creatieve bijwerking.
- Als drugsgebruik wél problemen veroorzaakt, los je die niet op door te bestraffen. Integendeel zorg je daardoor allen voor nog meer taboe.
- Als je drugs decriminaliseert neem je ook de wind uit de zeilen van de dealers. De staat kan er belasting op heffen (nog steeds lager dan de dealers) en er een welkome winst op maken om te spenderen aan voorzieningen voor mensen die er problemen van krijgen.
- Als drugs door de staat vrij beschikbaar zouden worden gesteld, zou de staat de kwaliteit ervan kunnen garanderen en het ook als geneesmiddel kunnen introduceren.
Comment